Interview met diëtiste Maren Rothkegel over coeliakie en glutenvrij eten

Over Maren

Kun je iets meer over jezelf en jouw loopbaan vertellen?

Ik ben in Namibië opgegroeid en ik heb vier jaar in Zuid-Afrika gestudeerd aan een wetenschappelijke opleiding diëtetiek. Toen heb ik drie jaar in Zuid-Afrika gewerkt in ziekenhuizen op het platteland en daarbij heb ik een breed spectrum aan ziektebeelden gezien. Daarna ben ik naar Nederland verhuisd en sindsdien werk ik als eerstelijns diëtist. Het is nu 8 jaar geleden dat ik naar Nederland ben verhuisd. Sinds drie jaar heb ik mijn eigen praktijk. In Zuid-Afrika heb ik mij al gespecialiseerd in maag-, darm- en leverziekten en in Nederland nog verder. Maag-darm-leverziekten en coeliakie kom ik het meest tegen.

Meer over mij kun je ook lezen op mijn website.

Hoe is de interesse ontstaan om je te gaan specialiseren in coeliakie?

Dat komt vanuit de maag-darm-leverziekten, ik heb veel patiënten gezien en het belang van een behandeling ervaren. Bij coeliakie en zelfs bij diabetes heb je te maken met maagdarmklachten, dus vandaar dat ik snel al interesse heb ontwikkeld om daar iets mee te gaan doen. Hier in Nederland komt coeliakie best veel voor en daarom was het eigenlijk een logisch gevolg om mijzelf verder in dit ziektebeeld te verdiepen en te specialiseren.

De ontwikkelingen binnen de wereld van coeliakie en glutenvrij eten

Voedselovergevoeligheid wordt onderverdeeld in voedselallergieën en voedselintoleranties. Mensen spreken ook wel ten onrechte van een glutenallergie, terwijl het om een glutenintolerantie gaat. Wat is het verschil tussen een voedselallergie en een voedselintolerantie?

Bij een voedselallergie ontstaat een immuunrespons waarbij het lichaam specifieke antistoffen aanmaakt tegen bepaalde eiwitten in de voeding. Er ontstaat direct een allergische reactie na het eten van een kleine hoeveelheid van de voeding waar men allergisch voor is. Dit is niet het geval bij een voedselintolerantie.

Bij een intolerantie kan een persoon bepaalde bestanddelen in de voeding niet verdragen en dit uit zich voornamelijk in klachten na het eten. Deze symptomen zijn minder duidelijk dan bij een voedselallergie maar uiten zich vaak als maagdarmklachten.

Ondanks dat coeliakie een glutenintolerantie is en geen allergie, maakt het lichaam wel antistoffen aan en is er sprake van een chronische auto-immuun reactie op gluten waardoor de darmwanden beschadigen en voedingsstoffen niet kunnen worden opgenomen. Dit is dan ook de enige intolerantie waarbij het immuunsysteem betrokken is, vandaar dat ook wel eens de term glutenallergie voorbij komt.

Je bent sinds 8 jaar werkzaam als diëtist in Nederland. Wat zijn in die jaren de belangrijkste ontwikkelingen in het vakgebied van coeliakie geweest waar jij als diëtist mee te maken had?

Ik denk hierbij aan de hype die is ontstaan met glutenvrij eten. Dit is een belangrijke ontwikkeling, omdat hierdoor ook veel nieuwe glutenvrije producten zijn gekomen en omdat de bewustwording betreft glutenvrij eten groter is geworden. Dit zie ik zelf als een voordeel voor de patiënten, omdat mensen er meer vanaf weten en omdat er meer producten beschikbaar zijn. Het is wel zo dat hierdoor vaker tegen mensen met coeliakie gezegd wordt dat een klein beetje gluten niet uitmaakt of dat het niet heel serieus genomen wordt, omdat er zoveel mensen zijn die de trend volgen.

Ook de vermelding van allergenen heeft zich ontwikkeld, alle allergenen moeten nu duidelijk vermeld worden op de etiketten van producten en op de menukaart van restaurants. En als laatste natuurlijk, dat de diëtisten gespecialiseerd worden in coeliakie waardoor er echt gespecialiseerde diëtisten zijn die mensen met coeliakie optimaal kunnen begeleiden. Dat was er eerst nog niet.

Het lijkt erop dat steeds meer mensen klachten krijgen van glutenbevattende producten omdat we meer tarweproducten dan voorheen eten. Is dit naar jouw ervaring ook zo of kloppen de verhalen dat glutenvrij eten steeds meer een hype begint te worden?

Glutenvrij eten is inderdaad meer een hype geworden dan eerst. Het is wel zo dat wij als diëtisten en artsen nu veel meer attent zijn op het feit dat klachten voortkomen uit coeliakie en daarom wordt het tegenwoordig ook veel vaker getest in vergelijking met vroeger. Daardoor wordt het ook vaker gevonden. Of dat mensen jarenlang met klachten hebben rondgelopen en dat dat nu na een aantal jaren toch coeliakie blijkt te zijn. In die opzichten wordt het nu dus ook vaker gevonden.

Om welke redenen, worden naast een glutenintolerantie of glutensensitiviteit, glutenbevattende producten vermeden? En wat zijn de voor- en nadelen hiervan?  

Een glutenvrij dieet is niet gelijk een volwaardiger of gezonder dieet. Als je dus geen coeliakie hebt, kun je belangrijke voedingsstoffen in het dieet missen zoals jodium en de B-vitamines en kun je hiernaast meer zout, suikers en vetten binnenkrijgen. We weten ook dat een glutenvrij dieet een hoger risico geeft op overgewicht en op daaropvolgende ziektebeelden. Dit omdat de voeding niet vanzelfsprekend beter is dan glutenbevattende voeding. Vandaar raden wij altijd aan om naar een diëtist(e) te gaan om je te laten adviseren over een volwaardige glutenvrije voeding. Iemand die glutenvrij eet vanwege de hype is minder geneigd om naar een diëtist te gaan dan iemand met een echt ziektebeeld.

De Nederlandse Coeliakie Vereniging en gezond glutenvrij eten

Je bent aangesloten bij de Nederlandse Coeliakie Vereniging. Wat is het verschil tussen een diëtist die is aangesloten bij de NCV en de reguliere diëtist?

Diëtisten die zijn aangesloten zijn gespecialiseerd door de vereniging. We volgen cursussen en de kennis moet continu op peil gehouden worden. Twee keer per jaar wordt er bijgeschoold. Om dit te toetsen, dien je als diëtist casussen in te leveren om te laten zien dat je patiënten ziet en op de hoogte bent van de nieuwste ontwikkelingen. Het verschil is echt het specialisme in coeliakie.

Sinds augustus 2017 is door de NCV een richtlijn gezond glutenvrij ontwikkeld, zou je wat meer kunnen vertellen over het ontstaan en de inhoud van deze richtlijn?

Over een paar weken worden de diëtisten die zijn aangesloten bij de NCV nageschoold over deze richtlijn. Het is een soort van schijf van vijf voor mensen met coeliakie en dit is een belangrijke stap in het coeliakie vakgebied omdat een glutenvrij dieet, zoals ik al eerder zei, niet per se gezonder is dan een glutenbevattend dieet. Door mensen bewust te maken van andere glutenvrije gezonde granen die ook goed gebruikt kunnen worden, dus niet alleen maar glutenvrij gemaakte tarwezetmeel, wordt de diversiteit en de variatie binnen de voeding verhoogd. Dat is onder andere de bedoeling van deze richtlijn.

Heb je nog concrete tips voor mensen die net begonnen zijn met het volgen van een glutenvrij dieet en dit zo makkelijk en gezond mogelijk willen doen?

Ik raad altijd aan om een diëtist te zoeken die zich gespecialiseerd heeft in coeliakie, al is het alleen maar om te kijken of je het nu goed doet en een volwaardig dieet volgt en voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Daar zijn wij voor! Ook kunnen wij helpen met het vinden van verborgen gluten in producten en kijken wij gericht naar de gebruikte producten om glutenstapeling te voorkomen. Daarnaast zou ik zeggen: probeer zo gevarieerd mogelijk te eten vanuit de nieuwe richtlijn van de NCV om ook andere onbewerkte glutenvrije granen en koolhydraatbronnen te consumeren. Denk bijvoorbeeld aan quinoa, glutenvrije haver, boekweit en teff, in plaats van aan bewerkte glutenvrije producten.

Wil je meer lezen over Maren en over haar diëtistenpraktijk Focus Voeding? Kijk dan hier!