Is bier glutenvrij of niet? Alles wat je moet weten over dit gouden drankje

Oorsprong en ontwikkeling van bier

Hoewel er overal ter wereld volop bier in vele soorten en maten wordt gedronken, weten weinig mensen hoe bier ontstaan is en wat voor ontwikkelingen het heeft doorgemaakt door de jaren heen. Hoe heeft een plaatselijk drankje van 6000 jaar geleden de wereld vandaag de dag weten te veroveren?

De uitvinders van het bier

Het bier is ongeveer 4000 jaar voor Christus door de Sumeriërs in Mesopotamië uitgevonden. Dit gebied kennen wij nu als Irak. De Sumeriërs maakten vroeger op een heel andere manier bier dan hoe wij het tegenwoordig maken. Zij bakten eerst een soort halfgaar brood, wat gaar van de buitenkant was, maar nog nat aan de binnenkant. Dit brood werd gebakken van Emmer. Dit is een graan dat lijkt op tarwe. Het brood werk in stukjes gesneden en in water gelegd. Vervolgens lieten zij dit gisten. Het bier werd verder op smaak gebracht door kruiden, honing en dadels aan het bier toe te voegen. Nadat de Babyloniërs het Sumerische rijk hadden overgenomen, is het brouwen toegenomen. Uit oude kleitabletten heeft men kunnen afleiden dat ze vroeger al meerdere biersoorten hadden van verschillende graansoorten.

Egypte: bier voor de reis naar het hiernamaals

De Egyptenaren hebben in de tijd van de Farao’s het bierbrouwen overgenomen van de Babyloniërs. Het bier werd door alle rangen veelvuldig gedronken en werd mede daarom ook een belangrijk onderdeel van elke maaltijd. Bij overleden mensen plaatsten de Egyptenaren met bier gevulde gistvaten van hout en gips zodat de overledenen tijdens de reis naar het hiernamaals geen dorst kregen.

Grieken en Romeinen: het stokje wordt doorgegeven

De Egyptenaren hebben het bier brouwen doorgegeven aan de Grieken. De Grieken leerden het bier brouwen weer aan de Romeinen. De Romeinen noemden het bier Cerevisia, dit stamt af van de Romeinse godin Ceres, de godin van de landbouw. In het begin werd er veel bier gedronken in het Romeinse rijk, maar later ontdekten de Romeinen wijn. Bier werd alleen nog door arme mensen gedronken.

Germanen veranderen het proces

De Germanen waren de eersten die het brood bakken in het brouwproces oversloegen. Zij ontdekten dat je ook bier kan brouwen uit ontkiemde en gedroogde graankorrels. Zij maakten een soort beslag en lieten dat vergisten.

Middeleeuwen: op naar hop!

Tijdens de Middeleeuwen werd bier vooral veel gedronken in Noord-Europa en Oost-Europa. Dit kwam doordat de teelt van druiven niet lukte, waardoor er geen wijn kon worden gemaakt. Waar veelvuldig wijn werd gedronken in Zuid-Europa, bleef bier toch immens populair bij de arme bevolking van Zuid-Europa. In deze tijd werd ook het thuis brouwen geboren. Vrouwen maakten bier. Dit werd een van de huishoudelijke taken naast brood bakken en wassen. Om het bier op smaak te brengen werd er in die tijd gebruik gemaakt van gruit. In gruit zaten verschillende kruiden zoals rozemarijn, salie, gagel & laurierbessen. 

Een groep monniken heeft tijdens de Middeleeuwen uitgevonden dat bier met hop veel smakelijker was dan met gruit. Ook bedierf het bier minder snel. Hop heeft niet alleen een wat bittere smaak, maar ook een licht fruitige. Het bier van de late Middeleeuwen leek al meer op het bier van nu dan alle jaren ervoor.

Moderne tijd: technologie en kennis

Rond 1800 maakte de bierbrouwerijen hun meest belangrijke opmars. De technologie verbeterde en onze kennis van scheikunde en biologie werd langzaam beter. Deze kennis is de basis van de moderne brouwerijen. 

Rond 1870 ontdekte de Fransman Louis Pasteur de werking van gist. Hij schreef hier vervolgens een boek over wat ‘Estudes sur la Bière’ heet (vertaald: studie naar bier). Hij ontdekte ook dat als men bier voor het afvullen verhit naar 70-80 graden Celsius, meerdere bacteriën en gist sterven zonder de smaak van het bier aan te tasten. Dit proces is dan ook naar hem vernoemd: pasteuriseren.

Het ontstaan van pils

In Bohemen ontdekte ze in deze tijd ook een nieuw soort bier. Dit bier kennen wij tegenwoordig als pils. Pils moet bij lage temperaturen vergist en gelagerd worden. Nederland was, als koud land, een uitermate geschikt land om pils te brouwen. Er werden enorme ijsblokken uit rivieren en sloten gehakt om te brouwen onder lage temperaturen. In 1880 werd de koelmachine uitgevonden en werd dit proces makkelijker. Toen de Nederlandse brouwerijen het brouwproces volledig onder de knie hadden, werd pils het meest gedronken bier van die tijd.

Het ontstaan van speciaal bier

Ook de opmars van het speciaal bier ontstond. In België kwamen er steeds meer brouwerijen die anders smakende bieren produceerden dan men gewend was. Het speciaal bier werd steeds populairder en er waren al gauw Nederlandse brouwerijen die ook speciaal bier gingen produceren.

Na de tweede wereldoorlog

Vlak na de tweede wereldoorlog werd er in Nederland nog maar erg weinig bier gedronken, maar in de jaren 50 kwam er een reclamecampagne met de slogan “Het bier is weer best”. De slogan werkte en langzamerhand werd er weer meer bier gedronken in Nederland. Vandaag de dag wordt er door de gemiddelde Nederlander zo’n 70-80 liter bier per jaar gedronken.

Glutenintolerantie en bier 

We zijn weer terug bij vandaag de dag. De granen die we gebruiken in het bierbrouwproces geven ons al jaren de bekende biersmaak. Dit zijn tevens de graansoorten die van nature het eiwit gluten bevatten, zoals tarwe en gerst. Iemand met een glutenintolerantie kan dus erg ziek worden door het drinken van normaal bier!

Welk bier kun je dan drinken? 

Standaard bier is dus niet glutenvrij. Vandaag de dag is het – gelukkig – wel mogelijk om glutenvrij bier te drinken! Glutenvrij bier kan gebrouwen worden door andere (pseudo)graansoorten te gebruiken of door ervoor te zorgen dat gluten uit het bier verdwijnen. Dit lichten we even toe.

1. Bier van glutenvrije grondstoffen

Dit is bier dat alleen van glutenvrije grondstoffen wordt gebrouwen. Er wordt bijvoorbeeld boekweit gebruikt in plaats van tarwe. Dit bier is hierdoor van nature 100% glutenvrij.

2. Bier waaruit gluten zijn verdwenen

Met de technieken van tegenwoordig is het mogelijk om glutenbevattende bieren glutenvrij te maken. Dit proces gaat niet ten koste van de smaak, kleur en geur. Ook het schuim lijdt niet onder het proces. 

Tijdens het fermentatie- en rijpingsproces van dit bier, wordt een bepaald enzym toegevoegd wat de glutenbevattende eiwitten in kleine stukjes knipt. Deze stukjes worden verwijderd tijdens de filtratieprocessen.

Het enzym wat door 95% van de brouwerijen wordt gebruikt om bieren glutenvrij te maken, is Brewers Clarex en heeft een dubbele functie: het knipt dus de glutenbevattende eiwitten kapot en maakt het bier helder. Door deze dubbele functie zijn vele brouwerijen geïnteresseerd in dit product. Het aantal merken wat glutenvrij bier produceert stijgt vrij snel. Goed nieuws: dit betekent voor de consument een groeiende keuze aan glutenvrij bier!

Hoeveel gluten zitten er in bier? 

Alle bieren die ‘ontgluut’ zijn, worden onderworpen aan de Codex Alimentarius. Dit is de glutenanalysemethode om het glutengehalte in producten te berekenen. De bieren die de test met succes hebben ondergaan zitten onder de 20ppm. Dit is de Europese norm: iets mag glutenvrij worden genoemd als het minder dan 20 milligram gluten per kilogram product bevat. 

Toch verschillende de bieren in ppm. Sommige bieren bevatten 3ppm, andere 6ppm en sommige weer 10ppm. Het is daarom voor belangrijk dat het bier wat je drinkt een glutenvrij logo heeft of er glutenvrij op het etiket staat vermeld.

Glutenvrije bieren

Zoals je hebt gelezen in de oorsprong en ontwikkelingen van bier zijn er veel verschillende recepturen mogelijk voor bier. Ook vandaag de dag worden er volop nieuwe soorten bier uitgevonden en worden recepturen en smaken verfijnd. Het gevolg is dat er gewoon ontzettend veel soorten bier zijn! Glutenvrij hebben wij de volgende soorten kunnen bemachtigen, maar er bestaan er natuurlijk – zeker wanneer je niet-glutenvrije soorten meetelt – nog heel erg veel meer!

• Blond
• Amber
• Wit
• Triple
• Dubbel
• Malt
• Alcoholvrij
• Pilsener
• Fruitbier
• IPA
• Gemberbier
• Porter
• Ale
• Imperial Ale
• Radler
• Lager

Glutenvrij bier: de merken

De vraag naar glutenvrije producten groeit en zo ook de vraag naar glutenvrij bier. Om je een idee te geven van ons groeiende assortiment vind je hier de merken die wij voeren:

• Ambar
• Bavaria
• Black Isle
• Bon Samaritain
• Brunehaut
• Caulier
• Daas
• Die Bio Weise
• Estrella Damm
• Grisette
• Jopen
• Leireken
• Mongozo
• Neumarkter Lammsbrau
• Ocho Reales
• Schleicher
• Schnitzer
• Slaapmutske
• Sulzbachers

Waar koop je glutenvrij bier?

In vele supermarkten en slijterijen is wel een glutenvrij biertje te koop. Wil je echter lekker kunnen kiezen tussen verschillende soorten (speciaal) bier kun je terecht in onze webshop of op onze locatie in Leiderdorp. Bekijk de bieren dus rustig op onze website of bekijk de bieren fysiek in ons magazijn! 

We staan altijd open voor suggesties! Mis je nog een biertje of een merk in ons assortiment? Mail dan naar [email protected], dan ga we kijken of we het in ons assortiment kunnen opnemen.