Is glutenvrij gezond?

Glutenvrij dieet en tekorten

Het Voedingscentrum geeft aan dat gluten alleen schadelijk zijn voor mensen met de aandoening coeliakie. Bij mensen met coeliakie zorgt voedsel met gluten voor een ontstekingsreactie in het dunne darmslijmvlies, waardoor het dunne darmvlies beschadigd raakt. Bij langdurige schade aan het darmslijmvlies worden belangrijke voedingsstoffen niet meer goed opgenomen in het lichaam en dat kan leiden tot ernstige tekorten. Mensen met coeliakie moeten dan ook strikt glutenvrij eten. Ook mensen met de diagnose glutensensitiviteit of met het prikkelbare darmsyndroom kunnen baat hebben bij een glutenvrij dieet.

Het Voedingscentrum ziet echter ook dat er bij een glutenvrij dieet een grote kans bestaat op het krijgen van tekorten aan bepaalde voedingsstoffen. Brood en graanproducten worden bij een glutenvrij dieet vaak helemaal uit de voeding verwijderd. Deze producten bevatten echter veel belangrijke voedingsstoffen zoals vezels, vitamine B1, vitamine E, foliumzuur en ijzer. Het Voedingscentrum raadt daarom aan om altijd de hulp van een diëtist in te schakelen als je begint met het volgen van een glutenvrij dieet. Het is niet verstandig om zelf te gaan experimenteren met de invulling van een glutenvrij dieet (1).

Is glutenvrij gezonder?  

De Nederlandse Coeliakie Vereniging meldt dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor de stelling of een glutenvrij dieet gezond is. Het zomaar weglaten van gluten en dus ook granen uit de voeding is echter niet per definitie gezond. Granen zijn in Nederland namelijk een belangrijk onderdeel van de dagelijkse voeding. Het weglaten van deze producten uit de voeding kan dan ook leiden tot een eenzijdig eetpatroon en daardoor kunnen er tekorten ontstaan aan de bovengenoemde voedingsstoffen (2).

Vezels en glutenvrij eten

The Britisch Medical Journal heeft een onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat het volgen van een glutenvrij dieet zonder medische indicatie slecht is voor de gezondheid. Dat betekent niet dat glutenvrije producten ongezond zouden zijn, maar het toont wel aan dat mensen die glutenvrij eten vaak te weinig volkoren graanproducten eten. Het gevaar van het eten van te weinig volkoren granen is dat je dan een groot deel van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vezels mist. Volkoren graansoorten passen goed in een gezond voedingspatroon. Producten die gemaakt zijn van volkoren granen zijn onder andere volkorenbrood, zilvervliesrijst, volkorenpasta en havermout.

De Gezondheidsraad adviseert dan ook om elke dag minimaal vier opscheplepels volkoren graanproducten en minimaal zes sneden brood te eten (3). Hiermee verklein je onder andere het risico op darmkanker, hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Vezels dragen daarnaast ook bij aan het voorkomen van spijsverteringsklachten en aan een gezonde buik. The Britisch Medicial Journal adviseert dan ook om voldoende volkorenproducten te eten en alleen een glutenvrij dieet te volgen als de diagnose coeliakie is gesteld (4).

Dus, is glutenvrij wel of niet gezond?

Op basis van de meningen en argumenten van de experts kan geconcludeerd worden dat een glutenvrij dieet niet per definitie gezond is. Mensen met coeliakie moeten een strikt glutenvrij dieet volgen, want voor hen is het eten van gluten gevaarlijk. Zij lopen dan schade op aan hun dunne darmslijmvlies en bij blijvende schade zullen zij tekorten krijgen aan verschillende voedingsstoffen. Een glutenvrij dieet bevat echter vaak minder volkoren graanproducten. Dit kan dan ook weer leiden tot tekorten aan voedingsstoffen als vezels, vitamine B1, vitamine E, foliumzuur en ijzer.

Betekent dat dan dat we zonder medische diagnose niet meer glutenvrij moeten eten? Daar ben ik het niet mee eens. Er is inderdaad geen wetenschappelijk bewijs dat het niet eten van gluten gezondheidsvoordelen met zich meebrengt en je kunt bij een glutenvrij dieet inderdaad tekorten krijgen aan bepaalde voedingsstoffen, maar kunnen we deze tekorten niet oplossen met een uitgebalanceerd dieet?

Als je zegt dat een glutenvrij dieet ongezond is, omdat je tekorten kunt krijgen aan bepaalde voedingsstoffen, dan geldt dat ook voor een vegetarisch of veganistisch dieet. Het gaat er namelijk niet om welk dieet je volgt, maar het gaat erom dat je met je voeding alle voedingsstoffen binnenkrijgt die je nodig hebt. Dit kan met ‘normale’ voeding, maar dit kan ook prima met glutenvrije, vegetarische of veganistische voeding. Er zijn bijvoorbeeld ook genoeg glutenvrije producten op de markt die wel veel vezels bevatten, zoals het desem haverbrood van Yam. Het is verstandig om de hulp van een diëtist in de schakelen als je net begint met glutenvrij eten. Zij kan je helpen om een volwaardig glutenvrij dieet op te stellen en om tekorten in je voeding te voorkomen.

Heb je nog vragen over dit onderwerp? Laat het ons weten! E-mail je vraag naar [email protected] of stuur ons een berichtje via social media. 

Bronnen:

1: Voedingscentrum. Gluten en het glutenvrij dieet. 

2: Nederlandse Coeliakie Vereniging. Alle zin en onzin over gluten, coeliakie en ‘glutenallergie’.

3: Voedingscentrum. Hoeveel en wat kan ik per dag eten?

4: Maag Darm Lever Stichting. Is een glutenvrij dieet gezond?