Wat is glutenvrij eten?

Wie volgt een glutenvrij dieet?

Er zijn verschillende redenen waarom iemand een glutenvrij dieet volgt. Vaak is er sprake van coeliakie of een overgevoeligheid voor gluten. Iemand kan echter ook vanwege een andere reden geen gluten eten en zich beter voelen bij een glutenvrij voedingspatroon. Zo komt het voor dat mensen zich energieker voelen bij het volgen van een glutenvrij dieet of minder last hebben van een opgeblazen gevoel. 

Wat is coeliakie?

Wat is coeliakie ook alweer precies? Coeliakie (uitgesproken als seu-lia-kíe) is een chronische auto-immuunziekte waarbij het lichaam antistoffen aanmaakt tegen de eigen darmcellen, na het eten van gluten. Het eten van gluten zorgt ervoor dat de darmwand beschadigd raakt. Je herkent coeliakie onder andere aan maag-darm klachten zoals verstopping en diarree, maar ook aan andere symptomen zoals vermoeidheid en gewichtsverlies. Soms treden er echter helemaal geen symptomen op, waardoor coeliakie onontdekt blijft. Hierdoor wordt coeliakie niet altijd gediagnosticeerd. Het komt dus vaker voor dan je denkt! 

Er is (nog) geen duidelijke oorzaak aan te wijzen voor het ontwikkelen van coeliakie, wel speelt erfelijkheid een rol. Zo neemt de kans op coeliakie sterk toe bij eerstegraads familieleden van personen met coeliakie. 

Twijfel je of je coeliakie hebt? Bekijk dan eens dit handige overzicht met symptomen die op coeliakie kunnen wijzen. Hoe je erachter komt of je daadwerkelijk coeliakie hebt? De diagnose vindt plaats door te kijken naar het klachtenpatroon, het doen van bloedonderzoek en eventueel genetisch en weefselonderzoek. Lees hier meer over hoe de diagnose precies verloopt. Wist je dat je tegenwoordig ook zelf kunt testen of je coeliakie hebt? Met de Gluten-Check test bepaal je of er anti-lichamen tegen gluten in je bloed zitten. 

Gluten is dus de trigger bij coeliakie en een strikt glutenvrij dieet volgen is noodzakelijk, omdat elk spoortje van gluten de darm opnieuw beschadigt. Nu we weten wat gluten met je doet als je coeliakie hebt, is het natuurlijk ook handig om te weten wat gluten precies is. Dat lees je hieronder.

Wat is gluten?

Gluten kun je omschrijven als een mengsel van eiwitten wat van nature voorkomt in bepaalde granen. Het eten van gluten zorgt bij mensen met coeliakie voor schade aan het darmslijmvlies. Personen die geen coeliakie of glutensensitiviteit hebben, kunnen producten met gluten meestal zonder zorgen eten. Als je geen coeliakie hebt, gaat het lichaam namelijk niet anders om met eiwitten uit gluten dan met eiwitten uit andere voedingsmiddelen. Mocht je je fijner en beter voelen bij een glutenvrij dieet, dan is dit natuurlijk ook een prima reden om glutenvrij te eten. 

Nu je weet wat gluten is, wil je natuurlijk ook wel weten welke producten gluten bevatten en welke producten juist glutenvrij zijn. 

Welke granen bevatten gluten?

De granen die gluten bevatten, zijn: tarwe (waaronder spelt), kamut, rogge en gerst. Let op: tarwe is niet hetzelfde als gluten en een glutenintolerantie is dus iets heel anders als een tarwe-allergie. Een product wat glutenvrij is, is dus niet automatisch tarwevrij. 

Welke producten bevatten gluten?

De granen tarwe, kamut, rogge, spelt en gerst bevatten dus gluten. Producten waar deze granen in zitten, zijn onder andere:

• Graanproducten zoals brood, beschuit, crackers, gebak, koek en pasta. 
• Zuivel en chocolade waarin koekjes verwerkt zijn
• Producten met glutenbevattende bindmiddelen
• Gepaneerde producten
• Saus op basis van tarwezetmeel
• Bier
• Producten met verborgen gluten zoals bindmiddelen in soep, sausjes, medicijnen en bak- en braadproducten.

Het is dus belangrijk dat je deze producten vermijd, wanneer je glutenvrij eet. Nu je weet wat je niet kunt kijken, is het tijd om te kijken naar de leukere kant. Namelijk: wat je dan wel allemaal nog kunt eten en de keuze is gelukkig ruim!

Welke granen zijn glutenvrij?

De glutenvrije graansoorten teff, gierst, sorghum, mais, rijst en amaranth vind je terug in producten die glutenvrij (gemaakt) zijn. 

Het komt soms voor dat granen die van nature glutenvrij zijn, tijdens het verwerkingsproces in aanraking komen met glutenbevattende granen. Door deze zogenoemde kruisbesmetting zijn haver, boekweit en quinoa niet altijd glutenvrij, tenzij dit expliciet op het etiket vermeld staat! Kruisbesmetting is gevaarlijk voor iemand met coeliakie, omdat een klein beetje gluten al tot erge beschadigingen van de darm kan leiden.

Welke producten zijn van nature glutenvrij?

Granen en zaden die van zichzelf glutenvrij zijn, zijn: teff, gierst, sorghum, mais, rijst en amaranth. De volgende producten zijn van nature glutenvrij:

• Aardappelen
• Fruit
• Groenten
• Nederlandse kaas
• Noten en zaden
• Rijst
• Olie
• Vlees- en vissoorten die niet gepaneerd zijn
• Zuivelproducten zoals melk en yoghurt
• Thee en vruchtensappen

Naast producten die van zichzelf glutenvrij zijn, bestaan er producten die glutenvrij gemaakt zijn door een glutenvol bestanddeel te vervangen door een glutenvrij ingrediënt. Denk bijvoorbeeld aan glutenvrij brood gemaakt van glutenvrij meel en aan glutenvrij bier waarbij het het mout glutenvrij is gemaakt. Alle producten op Glutenvrijemarkt.com zijn ofwel van nature glutenvrij, of glutenvrij gemaakt. Een groot deel van deze producten is gemaakt op basis van glutenvrij gemaakt tarwezetmeel.

Nu wil je vast weten hoe je erachter komt of een product glutenvrij is, dat lees je hieronder!

Hoe herken je een glutenvrij product?

Producten die van nature glutenvrij zijn zoals aardappelen, groenten en fruit, herken je niet aan een glutenvrij logo. Een verpakt product is in ieder geval geschikt voor een glutenvrij dieet wanneer de term ‘glutenvrij’ op de verpakking vermeld staat. Dit is veelal aangegeven met het symbool van een tarwehalm met een streep erdoor, zoals hiernaast te zien is. Niet elk glutenvrij product bevat echter zo'n logo. Denk maar aan producten die van nature glutenvrij zijn zoals groenten en fruit.

Hoe weet je dan of een product wel of geen gluten bevat?

Aangezien gluten als officieel allergeen geldt, is het wettelijk verplicht om glutenbevattende granen dikgedrukt of in hoofdletters in de ingrediëntenlijst te vermelden. Wat niet verplicht is, is om specifiek de naam ‘gluten’ op het etiket te vermelden. De link dat tarwe gluten bevat moet je dus zelf leggen. In de ingrediëntenlijst kun je in ieder geval wel zien of een product glutenbevattende granen bevat. Weet je nog welke dit waren? Juist, het gaat om tarwe, kamut, rogge, spelt en gerst.

Het is belangrijk om te weten dat een product de stempel glutenvrij mag krijgen, wanneer het voedingsmiddel minder dan 20 milligram gluten per kilogram bevat (1). Uit onderzoeken is gebleken dat de meeste personen met glutensensitiviteit of coeliakie deze hoeveelheid zonder problemen verdragen.

Hoe volg je een glutenvrij dieet?

Nu je weet wat de redenen zijn om een glutenvrij dieet te volgen, wat gluten is, waar gluten wel en niet in zit en hoe je glutenvrije producten herkent, ben je vast ook wel benieuwd naar de praktische vertaalslag. Hoe ziet een gezond glutenvrij dieet er dan precies uit? Waar moet je op letten?

Na de diagnose

Als iemand net de diagnose coeliakie heeft gehad, is de eerste stap vaak een afspraak bij een diëtist(e) die gespecialiseerd is in coeliakie. Het is namelijk nogal wat om ineens glutenvrij te moeten eten! De diëtist(e) helpt jou met het maken van gezonde glutenvrije keuzes, zodat jij voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Daarnaast krijg je tips om ervoor te zorgen dat jij niet per ongeluk producten binnenkrijgt die jij niet mag eten. Dit kan namelijk nare gevolgen hebben. Samen stellen jullie een praktisch plan op, zodat jij de overstap naar een glutenvrij dieet zo makkelijk en leuk mogelijk kunt maken.

Je staat er dus niet alleen voor in jouw zoektocht naar lekkere glutenvrije producten. Zorg er vooral ook voor dat jouw omgeving weet dat je nu glutenvrij eet en jou kan helpen. In het begin zal zo'n grote verandering best wel overweldigend zijn, maar je zult er al snel achter komen dat het ook hartstikke leuk is om nieuwe glutenvrije producten te ontdekken en nieuwe recepten te proberen. Begin je zoektocht eens op Glutenvrijemarkt.com en ontdek beetje bij beetje wat de glutenvrije wereld te bieden heeft. 

Lekker glutenvrij eten: hoe doe je dat?

Wil je graag inspiratie opdoen op het gebied van glutenvrij kokerellen? Bekijk dan eens deze 5 glutenvrije kookboeken die jou daarmee op weg helpen! Of bekijk de heerlijke glutenvrije recepten op onze blog!

Bronnen

1: Voedingscentrum. Gluten en het glutenvrij dieet.